Jongeren verslaafd: bij 40 procent lijdt nachtrust onder gebruik smartphone

Vanmorgen in het AD, groeiende zorgen om gebruik social media onder tieners en vorige week een rapport van de Carnegie Operation in New York, met alarmerende cijfers over smartphone gebruik door tieners. Onderstaand de hoofdpunten uit beide artikelen.

Het gebruik van sociale media onder studenten neemt alarmerende vormen aan. Bijna 30 procent van de jongeren tussen 18 en 25 jaar noemt zichzelf verslaafd, en ruim 1 op de 3 geeft aan dat de studieresultaten er onder lijden. Experts en studenten roepen op tot actie: ,,Er wordt weinig tot niks tegen gedaan.''​

Illustratief feitje: van de jongeren tussen 18 en 25 jaar is 40 procent dagelijks drie uur of langer met sociale media in de weer. Drie uur. Tijd waarin ze ook kunnen studeren, sporten of met hun vrienden in de kroeg hangen. In plaats daarvan zitten ze vast in hun dagelijkse rondgang, een perpetuum mobile bijna. Van Whatsapp via Instagram naar Facebook, You Tube en weer terug, telkens opnieuw.

De ontwikkeling gaat razendsnel. In twee jaar tijd is het percentage studenten dat langer dan drie uur met sociale media bezig is bijna verdubbeld. En wat misschien wel het meest zorgwekkend is: de jongeren geven zelf aan dat ze er last van hebben. Veertig procent geeft aan dat het een negatief effect heeft op de nachtrust, 35 procent zegt dat de studieresultaten er onder lijden.

Een alarmerend cijfer, vindt Rhea van den Dong, voorzitter van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). Ze ziet het om zich heen gebeuren, op straat, in de trein, in de collegebanken ook. ,,Af en toe is er wel discussie, als een docent aangeeft dat hij het gevoel heeft dat leerlingen vooral met andere dingen bezig zijn. Dan hebben ze hun laptop wel open, maar zijn ze met Whatsapp of Facebook bezig.''

Dat is dan even een dingetje, en daarna gaat het gewoon weer verder. Structureel gebeurt er op mbo instellingen, hogescholen en universiteiten 'weinig tot niets' om het onderwerp onder de aandacht te brengen. Navraag bij scholen leert dat er inderdaad geen uniform beleid is. De Hogeschool Rotterdam bijvoorbeeld 'legt de verantwoordelijk bij docenten en studenten'. Onderling moeten zij bepalen wat wel kan en wat niet.

Alomtegenwoordig

Maar het ISO betwijfelt of zo'n soort benadering voldoende recht doet aan de ernst van het probleem. Sociale media zijn zo alomtegenwoordig, dat jongeren moeten weten hoe ze zich kunnen weren tegen overconsumptie, vindt de organisatie. De cijfers van het CBS suggereren dat studenten niet het gevoel hebben dat ze dat zelf kunnen. Bijna 30 procent noemt zichzelf verslaafd aan sociale media.

Van den Dong: ,,We leren jongeren ook om te gaan met andere verslavende zaken, zoals alcohol en drugs. Daarbij doen we ook aan voorlichting, dan is het niet gek om dat ook bij sociale media te doen als blijkt dat dat nodig is.''

Geen idee

Het probleem is echter dat scholen geen idee hebben hoe ze ermee om moeten gaan, zegt Regina van den Eijnden, universitair hoofddocent Maatschappijwetenschappen in Utrecht. ,,En hetzelfde geldt voor ouders, en voor studenten zelf. Iedereen vraagt zich af hoe hiermee om te gaan, maar niemand weet het antwoord.''

Van den Eijnden wijst er op dat er nog heel weinig bekend is over de effecten van sociale media. ,,Er er is echt nog belachelijk weinig onderzoek gedaan.'' Zelf voert ze een diepgravende studie uit naar de gevolgen voor middelbare scholieren. De uitkomsten daarvan zijn nog niet gepubliceerd. Maar de stelling dat het vele gebruik van sociale media tot problemen leidt, durft ze al wel aan.

Als er een partij is die in de ogen van Van den Eijnden de handschoen op moet pakken, is het de overheid. ,,Er moet echt meer aandacht komen voor dit onderwerp. Dan kun je denken aan financiering van onderzoek, maar ook aan preventie en het ontwikkelen van zelfhulpprogramma's. Nu is er geen enkel potje beschikbaar om er iets aan te doen.''

Een ander rapport, over een jongere doelgroep,  kwam vorige week beschikbaar in de VS. 

Alarmerende  cijfers over gsm-gebruik bij 11-17 jarigen”. 

Een recente studie bij een grote groep van 203 tieners in de VS is relevant voor de discussie over smartphonegebruik bij tieners in Nederland.

De gsm doet een enorm beroep op de aandacht en concentratie en zorgt dat de - beperkte - capaciteit van het werkgeheugen niet gebruikt kan worden voor het verwerken van de leerstof. Bovendien is excessief smartphonegebruik niet bevorderlijk voor een normaal sociaal contact met leeftijdsgenoten en volwassenen, en kan een rem zetten op de sociale ontwikkeling. 

Alarmerend is

• dat de helft van de tieners de gsm ruim 4.5 uur per dag gebruikt

• dat ze een groot aantal malen per dag de gsm oppakken om deze te checken

• het frequente gebruik ‘s nachts, ook gedurende de schoolweek

• dat bijna 50% van de tieners  regelmatig ‘adult-only’ sites bezoekt.

Bemoedigend is dat veel jongeren toegeven dat ze  moeite hebben met het managen van de gsm. De bevindingen zijn een bevestiging van veel wetenschappelijk onderzoek van de laatste jaren. Het onderzoeksrapport geeft aanbevelingen voor actie van ouders/opvoeders, school, overheid/politiek én de technologie sector. Klik hier voor het hele rapport (in het Engels)

De kernbevindingen: 

De helft van de jongeren gebruikt hun smartphone langer dan 4.5 uur per dag. De mediaan van het aantal malen dat zij hun gsm oppakten om deze te checquen was 51 maal per dag (n.b. ‘de mediaan’ is de middelste waarde in een serie getallen). Het maximum was 498 keer per dag. 

Gedurende schooltijd wordt de gsm zeer veel gebruikt; er zijn behoorlijke verschillen tussen scholen. De mediaan van het gsm gebruik per schooldag is 43 minuten. Favoriete apps gedurende schooltijd zijn sociale media, gaming en YouTube. 

De helft van de participanten ontvangt meer dan 237 boodschappen per dag; 5% van de notificaties komt’s nachts. 

Meer dan de helft van de deelnemers gebruikt hun gsm ook ’s nachts gedurende de schoolweek, voornamelijk voor sociale media, games en YouTube. De mediaan is 20 minuten per nacht. 67% gebruikt de gsm wel eens ’s nachts.

TikTok is de meest populaire app. Deze app wordt gebruikt door 50% van de deelnemers, en wel  bijna 2 uur per dag.

Bijna de helft gebruikt regelmatig apps met ‘mature’ of ‘adult-only’ beoordeling zoals Pornhub, goksites, casino games of gewelddatige games. Dat geldt ook voor een significant aantal tieners onder de 13.

Jonge gebruikers geven toe dat ze (veel) moeite hebben om hun gebruik van gsm-gerelateerde technologie te managen, maar ‘ze werken er  aan’.