Tweede Kamer brief mbo werkagenda - de basisvaardigheden

Woensdag 17 juli is de voortgangsbrief Werkagenda mbo en Stagepact naar de Tweede Kamer gestuurd.

Ook is er een startrapportage meegestuurd. Voor docenten en instructeurs is vooral startrapportge 3 erg interessant. In deze bijdrage focussen we ons op onderdeel 2 en 3 uit deze startrapportage, de basisvaardigheden (Nederlands, rekenen en burgerschap). Gisteren hebben we we onderdeel 4 behandeld,  "Aantrekkelijkheid werken in het mbo"

Opvallende zaken uit de startrapportage 3 onderdeel 2 en 3 zijn:

Nederlands

Het percentage gediplomeerde mbo-studenten dat het centraal examen Nederlands met een voldoende heeft afgesloten, daalt landelijk gemiddeld van 83% naar 77% tussen de schooljaren 2019/20 en 2022/23.

Slechts 66% van de mbo niveau 4 studenten slaagt voor het schriftelijk examen. Dit terwijl een niveau 4 opleiding toegang geeft tot alle hbo Bachelor opleidingen. Daarnaast is op alle niveaus een daling te zien van de slagingspercentages.

Het percentage gediplomeerden dat het instellingsexamen Nederlands met een voldoende afsloot ligt aanzienlijk hoger dan de percentages gediplomeerden dat het centraal examen Nederlands met een voldoende afsloot. De landelijk gemiddelde percentages schommelen over de verschillende leerjaren tussen de 97 en 98%.

In het VO worden dergelijke verschillen tussen het centraal examen en het School Onderzoek niet geaccepteerd door de Onderwijs Inspectie.

Rekenen

Voor alle opleidingsniveaus geldt dat het percentage gediplomeerden dat het rekenexamen meteen voldoende afsloot afneemt tussen de schooljaren 2019/2020 en 2022/23. Verder valt op dat de slagingspercentages op niveau 2 en niveau 4 extreem laag zijn.

Vanaf augustus 2022 zijn nieuwe rekeneisen voor startende studenten van kracht geworden. De nieuwe rekeneisen worden voor startende studenten vanaf schooljaar 2022/2023 volledig via generieke instellingsexamens afgesloten, niet langer meer via een centraal examen.

Gezien de cijfers bij Nederlands en de verschillen in slagingspercentage tussen het centrale examen en het instellingsexamen, is het maar de vraag of dit een goede ontwikkeling is. Wel een positieve ontwikkeling; vanaf 2022/2023 telt het rekenexamen – anders dan voorheen – ook mee voor de diplomering van studenten op niveau 2, 3, en 4. 

Op dit moment heeft 65% van de docenten Nederlands in het mbo een eerste- of tweedegraads lerarenopleiding afgerond. Van de docenten rekenen is dit 53%. Een deel van de docenten heeft een andere opleidingsachtergrond zoals een PDG of een PABO-diploma. De meerderheid van de docenten is tevreden over hun toerusting door de opleiding. Minder dan de helft heeft intensieve professionaliseringsactiviteiten gevolgd in de afgelopen vijf jaar. Wat betreft opleidingsachtergrond blijkt dat voor Nederlands en Engels een tweedegraads lerarenopleiding als passend wordt beschouwd. Voor rekenen worden lerarenopleidingen wiskunde, economie en de pabo aangevuld met het pedagogisch didactisch getuigschrift (PDG) genoemd als passende vooropleidingen.

Burgerschap

In tegenstelling tot beroepsgerichte vakken en de andere generieke vakken, geldt tot nu toe voor burgerschapsonderwijs een inspanningsverplichting en geen resultaatverplichting. Er is daarom geen sectorbrede informatie beschikbaar over de mate waarin mbo-studenten burgerschapscompetenties beheersen, zoals dat er wel is op het gebied van Nederlands en Rekenen.

Er zijn geen registraties van welke docenten in het mbo burgerschapsonderwijs verzorgen. Uit enquête-onderzoek komt dat een meerderheid (57%) van de mbo-docenten taken heeft op het gebied van burgerschap. En hoewel dit niet verplicht is, wordt burgerschap in het mbo vaak als vak vormgegeven, wat zorgt voor verschillen in ervaren competentie en behoefte aan scholing tussen verschillende typen docenten (Bokdam et al., 2022). Bijna de helft van de docenten die burgerschap geven hebben hiervoor geen specifieke opleidingsachtergrond. 

In de meest recente voortgangsbrief over de aanpak basisvaardigheden mbo van april 2024 heeft de minister van OCW aangekondigd aanvullende eisen te gaan stellen aan docenten Nederlands, rekenen en burgerschap in het mbo.